Gaziantep merkezli aile şirketi Şölen, büyüyen dünya pazarında güçlü bir oyuncu olmak için yatırımlarını hızlandırdı. Antep’teki kapasitesini yüzde 70 artıracak 100 milyon ’luk yatırıma start verdi. Şölen Çikolata’nın CEO’su Erdoğan Çoban yurtdışında da üretim tesisi kurmak için fırsat kolladıklarını söylüyor. Türk çikolatasını Amerika’da Wallmart, CVS raflarına, Amazon’da çok satan listesine soktuklarını söyleyen Çoban, ‘Dünya pazarında amaçlarımız çok daha büyük’ diyor.
– Türkiye çikolata pazarı büyüklüğü ne kadar, pazarı kıymetlendirir misiniz?
Türkiye’de toplam çikolata üretimi yıllık olarak 237 bin ton, atıştırmalık pazarı da 750 bin ton. Atıştırmalık pazarı şanslı bir bölüm; her periyotta büyüme trendini sürdürüyor. Dünyada atıştırmalık pazarında üst gerçek bir trend var. Yıllık yüzde 4-6 aralığında büyüyor. Yapılan araştırmalara nazaran, global çikolata pazarının ise yüzde 6’nın üzerinde güçlü bir büyümesi var. Unlu mamuller tüketimi ise şeker ve çikolata tüketimine nazaran biraz daha yavaş kalıyor. En süratli büyüme kaplamalı çikolata ve kek pazarında. Kesimin e-ticaret ayağı da pandemiden sonra büyüme suratını artırdı.
– Siz Şölen olarak 2022’yi nasıl kapattınız, 2023 nasıl geçiyor?
İç piyasada da dış pazarlarda da büyümemiz sürüyor. 2022 yılına hem ciro hem de ihracatta yüzde 15’lik bir büyüme ve 20 yıllık kendi rekorumuzu kırma gayesiyle başlamıştık. Yılı 375 milyon ciro ve yüzde 25 büyümeyle beklentilerin üzerinde kapattık. Bu yıl birinci 6 ayda da tonaj bazında yüzde 14 büyüdük. Bilhassa çocuk çikolata kategorisindeki büyümemiz bizim için çok heyecan verici.
– Siz bu büyümeyi neye bağlıyorsunuz?
Biz de bunu araştırma şirketleriyle tartışıyoruz. Dünyada önemli bir enflasyon var. Bizim eserler ulaşılabilir kaldı. Gerektiğinde bir öğün bile olabiliyor.
– 2023’e dair beklentileriniz de yüksek mi?
Evet 2022’ye nazaran dolar bazında yurtiçi ve yurtdışı satışta yaklaşık yüzde 30 büyümeyi hedefliyoruz. Yıl sonu ciro maksadımız 300 milyon doları ihracat olmak üzere 470 milyon dolar. 2026 yılına kadar da Şölen’i yüzde 100 büyütme amacımız var.
“Pandemiden sonra lojistik maliyetleri inanılmaz yükseldi. Bir ülkeye ihracat yapıyoruz, konteynerin içinde 35 bin dolarlık eser var. Onaya getirdiler, lojistik maliyeti 15 bin Euro. Biz bu maliyeti üstlendik. Zira pazarlarımızı kaybedemezdik. Şu anda sayılar yönetilebilir düzeylere geldi.”
ANTEP’TE 500 KİŞİLİK YENİ İSTİHDAM
– Bunun için kapasiteniz kâfi olacak mı, yeni yatırımlara gereksinim duyacak mısınız?
Gaziantep ve İstanbul’daki tesislerimizde yıllık toplam 330 bin ton kapasiteyle üretim gerçekleştiriyoruz. Ve şu anda tam kapasiteyle çalışıyoruz. 2026’ya kadar Şölen’i 2’ye katlama amacımıza ulaşabilmek için bu yıl Gaziantep’te yeni bir tesis kurma kararı aldık. 100 milyon Euro’luk yatırımla hayata geçecek bu tesis, 2023’te kısmen ve 2024 yılında büsbütün faaliyete geçecek. Bu tesis bize 90 bin metrekare yani yaklaşık 13 futbol alanı büyüklüğünde yeni kapalı alan kazandıracak. Gaziantep’teki toplam üretim merkezimiz yüzde 70 büyümüş olacak. Birebir vakitte bu tesiste yaklaşık 500 kişilik de yeni istihdam planlıyoruz. Bu yıl tüm marka yatırımlarımızı da geçen yıla nazaran 2 katına çıkaracağız. 2023 için ayırdığımız yatırım bütçemiz 60 milyon dolar.
– Yurtdışında yatırım düşünüyor musunuz?
Biz son 10 yıl ortalamasında çıkarımızın yüzde 80’ini yatırıma ayırmış bir şirketiz. Büyüme amaçlarımızı gerçekleştirmek için bu bir muhtaçlık. Gaziantep tesisimiz için 2012’den bu yana 300 milyon doları aşkın yatırım yaptık. Artık yurtdışında da üretim tesisi açma konusunda bir niyetimiz var; uygun fırsatı bulduğumuz anda gereğini yapacağız. Netleşmemekle birlikte, yakın coğrafyada Avrupa, Ortadoğu ile ilgileniyoruz. Radarımızda 5 ülke var.
“Amerika’da çok yaygın olan eczane zinciri CVS’te Biscolata şu anda deneme sürecinde. Şu anda Orta Amerika’da, 2 bin mağazasında Biscolata’nın 8 eserini satıyorlar. Maksadımız tüm Amerika’daki CVS’lere girebilmek.”
YILDA 2.8 KG ÇİKOLATA YİYORUZ
– Çikolata tüketiminde Türkiye hâlâ Avrupa ve Amerika’nın çok gerisinde mi?
Dünyanın en fazla çikolata tüketimi İsviçre’de kişi başı tüketim 10 kg civarında. İsviçre’yi; Avusturya, İrlanda ve Almanya takip ediyor. Avrupa’da kişi başı tüketim ölçüsü ise yılda 5 kg’dan fazla. Türkiye dünyadaki en büyük beş tüketiciden biri. Kişi başına tüketim ise yıldaortalama 2,8 kg. Dünya ortalaması ise bunun çok altında. Global çikolata tüketimi 8.5 milyon ton civarında. Kişi başına çikolata tüketiminin ise yılda 0,9 kg olduğu kestirim ediliyor.
HEM TÜRKİYE HEM DÜNYA EN ÇOK ‘SÜTLÜ’ SEVİYOR
– Peki tercihler nasıl?
Hem Türkiye hem de dünyada en çok sütlü çikolata tercih ediliyor. Ülkemizde çikolata kaplamalı eserler ve kek pazarı genele nazaran daha süratli büyüyor. Arap dünyası karamelli, sütlü seviyor. Avrupa’ya gitgide ise daha az şekerli eserlere kayıyorlar ve bitter tüketimi artıyor. Başka atıştırmalıklarda; Avrupa ve ABD’de daha çok çikolatalı eserler, Arap coğrafyasına bisküvili çikolata yükte.
UÇAKLARA MERAKIM PİLOT OLMA HAYALİM VAR
HER gün en az 100 gram çikolata tüketiyorum. Yeni eserleri oğluma da denetiyorum. Çocukların yorumları yol gösterici oluyor.
SABAHLARI 6.30’da kalkıyorum, bir saat yürüyorum. Vakit buldukça pilates de yapıyorum.
EN büyük hobim teknolojiyi takip etmek. Uçaklara ve pilotluğa merakım var. Pilot olma hayalim de var.
SEYAHAT etmeyi seviyorum. Bilhassa yurtdışı seyahatlerimi hafta sonuna da bağlayıp hem iş hem kültürel seyahatler yapmayı seviyorum. Buna ailemi de dahil etmeyi seviyorum.
JAPONYA ve Güney Amerika bilhassa ilgimi çekiyor.
“Türkiye besin dalında Ar-Ge’ye en fazla kaynak ayıran firmalardan biriyiz. Ar-Ge merkezimizde 60’ı aşkın kişi istihdam ediyoruz. Türkiye “Patent Şampiyonu Firmalar” listesinde çikolata, şekerleme ve unlu mamuller kategorisinde liste başıyız.”
FİYAT KONUSUNDA ÇOK FEDAKÂRLIK YAPTIK
– Çikolata fiyatları son 2 yılda ne kadar arttı. Fiyat artmaya devam ederse, bunun talebi etkileyeceğini düşünüyor musunuz?
Pandemi sonrasında navlun, lojistik, emtia krizleri ortaya çıktı ve dünyanın içinden geçtiği bu olağan dışı süreç, tüm ekonomiler ve dallar üzerinde zorlayıcı oldu. Biz de bunun tesirlerini yaşadık. 2022’de toplam girdi maliyetlerimizde dolar bazında yüzde 20 artış oldu. Bu maliyetlerin yarısını dolar bazında dış pazarda yansıtabildik. İç pazarda ise emtia fiyatları, kur oynaklığı, rekabet ve tüketiciyi korumak ismine çok daha fazla fedakârlık yaptık. Maliyetlerimizde yaşadığımız artışların büyük kısmını sürdürebildiğimiz kadar tolere etmeye çalışıyoruz. Atıştırmalık eserler fiyatlarında geçen yıldan bu yana yüzde 100’lük artış oldu. İlgili kamu kurumları, karar alıcılar, enflasyonun dizginlenmesi ismine yeni adımlar atıyor, bu çalışmaların başarılı olacağını umuyoruz.
Talep noktasında ise; çikolata hiçbir vakit vazgeçilmeyecek bir lezzet ve kültürel, coğrafik fark tanımayan, tüm dünyanın, her yaştan insanın en sevdiği tatlardan biri.
WALMART’LA 50 MİLYON DOLARLIK ANLAŞMA
– Şu anda cironun yüzde kaçı ihracattan geliyor, bu hususta planlarınız nasıl?
Son 2 yılda ihracatımızı yüzde 50 büyüttük. Şu anda toplam tonajımızın yüzde 60’ını ihracat oluşturuyor. 200 çeşit eserimiz 120 ülkede tüketicilerle buluşuyor. Eserlerimizin en çok satıldığı pazarlar ise Arap Yarımadası, Türki Cumhuriyetler, Avrupa, Belçika ve ABD.2022’yi ihracatta da amaçlarımızın üzerinde 250 milyon dolar gelirle kapattık. En kıymetlisi de Türkiye kesim ortalaması kg fiyatı 2,7 dolar iken, bizim kg başı fiyatımız 4,1 dolar oldu. Artık bulunduğumuz pazarlarda derinlemesine büyüme stratejimiz var. ABD’li büyük market zinciri Walmart’la büyük bir muahede yaptık ve 50 milyon doların üzerinde projeler hayata geçireceğiz. Piyasada olmayan kimi eserleri birlikte çıkaracağız.
Çikolata denince birinci akla gelen Belçika’ya Türkiye’den yapılan ihracatın yüzde 60’ını Şölen yapıyor. Kakao ülkesi Kolombiya’ya çikolata ihracatının yüzde 55’ini yeniden Şölen yapıyor. Avrupalı zincir Lidl’ın, kendi dalımızda Türkiye’den tek memleketler arası tedarikçi firmasıyız.
TÜKETİCİ NE İSTER DEDİK SONUÇ: HOŞ GÖRÜNMEK
– Yeni, inovatif eser çalışmalarınız var mı? Sağlıklı hayat trendine uygun çikolatalar olacak mı? Farklı kategorilere girecek misiniz?
Biz daima ‘tüketici ne ister’ diye bakıyoruz. Son periyotta gördük ki tüketici ‘güzel görünmek’ istiyor. Hasebiyle bizim eserlerimizin de buna hizmet etmesi lazım. Doğal içerikli, lezzet odaklı, kalori istikrarı de makul olan eserler planlıyoruz. Bu doğrultuda 2024 başında, dünyada en süratli büyüyen kategorilerden biri olan sağlıklı atıştırmalıklar kategorisine giriş yapacağız. Bu, son yıllarda yüzde 50 civarında büyüyen ve çok talep gören bir alan. Aslında şu anda da biz ketojenik eserler yapıyoruz. Lakin Türkiye’de değil, Amerika’da satıyoruz.
BİSCOLATA AMAZON’UN ‘ÇOK SATANI’ OLDU
– Yurdışında online’da var mısınız?
Online kanalda da Amazon’la çalışıyoruz. Biscolata markamızın eser gamını tüketicilere sunuyoruz. Bir Türk markasını Amerika pazarına taşımamız ve tüketicilerden takdir görmesi bizleri ayrıyeten gururlandırıyor. Biscolata en çok satılan eserlerden biri oldu. Tüketici değerlendirmelerinde 25.000 adet yorum ve beğenide 5 üzerinden 4,5 yıldız aldı. Biscolata Amerika’nın en ünlü gazetelerinden today.com’da “Top Cookie” seçildi.